Iets voorbij het MIKWE staat een mooi kunstwerk dat dateert van 1986. Lucas van Blaaderen, de maker, noemde het ‘vertrapte geschiedenis’.

Bij de bouw van de woningen op de locatie van het afgebroken Nutsgebouw werd begin jaren tachtig van de vorige eeuw een enkele honderden jaren oude schoen gevonden. Niet echt opzienbarend, want op de plek van de vondst werden huiden gelooid en leer verwerkt tot onder meer schoenen. Kunstenaar Lucas van Blaaderen liet zich hierdoor inspireren en maakte een bijzonder en mooi kunstwerk: een rechthoekige bronzen kolom met tientallen schoenen. Achter de kolom, die circa twintig meter van het Mikwe is geplaatst, liet de gemeente een informatiebordje aan een muur bevestigen. Ik geloof niet dat er ooit een plan is geweest om enig onderhoud aan het bordje te plegen, zoals bij meer bordjes in de stad het geval is. Als je goed kijkt kun je op het bordje lezen dat de kunstenaar met de oude vertrapte schoenen de herinnering aan de laatmiddeleeuwse leernijverheid ‘levend’ wil houden. Prima, het is altijd goed stil te staan bij wat in het verleden tot stand is gebracht, maar het kunstwerk roept bij het publiek kennelijk meer op. Een paar weken geleden vertelde een mevrouw mij dat zij met een groep schoolkinderen voor de bronzen schoenenzuil was blijven staan. Ze had de kinderen verteld dat de schoenen herinneren aan de in Auschwitz vergaste joden. Jaren geleden legde de toen nieuwe burgemeester tot verbijstering van enkelen die ook meeliepen in de Stille Tocht van 4 mei, bloemen bij het ‘schoenenmonument’ waar aan weerszijden een zeeverkenner in de houding bij stond. Ik, en ik was niet de enige, kreeg zacht gezegd een merkwaardig gevoel. Op het bordje staat geen letter over de moord op joodse Bommelaren. Zou de kunstenaar aan de oorlog hebben gedacht, aan de verdwenen synagoge, de vermoorde joden, Auschwitz?

Wat stond er nu in de opdracht voor de kunstenaar?
Daar ben ik wel nieuwsgierig naar. Nog steeds staan mensen - en kennelijk ook schoolklassen - stil bij de schoenen. Dat moet ook, want het is een fraai kunstwerk. Maar er moet niet stil worden gestaan of, nog erger, er moeten geen bloemen worden gelegd omdat de schoenen herinneren aan die ellendige stapels in het gruwelijke Auschwitz. Kan het kunstwerk niet beter verplaatst worden? Of laat anders op het bordje zien dat het kunstwerk wél wil herinneren aan de ondergang van de joodse gemeenschap.

De bestuursleden van de Stichting MIKWE worden regelmatig benaderd met vragen. Veelal hebben die betrekking op de oorlog of zijn ze van genealogische aard. In de loop der jaren zijn tal van gegevens verzameld onder meer voor het project Stolpersteine en voor het in najaar 2017 verschenen boek Als ik in Vught ben probeer dan eens te schrijven… De ondergang van de joodse gemeenschap in Zaltbommel, Rossum en Herwijnen. Veel informatie is daarin terug te vinden. 

In deze nieuwsbrief informatie over het Stolpersteinenproject, de vacatures in het bestuur, en onderhoud van het Mikwe.